قهوه از کجا شروع شد و چه تاریخچه ای دارد؟

اگر به دنبال تاریخچه قهوه اید یا برایتان سوال شده قهوه چگونه به چیزی که الان می بینید مبدل شده این مقاله به سوالات شما بصورت کامل پاسخ خواهد داد.

کشف قهوه در اتیوپی

قهوه عربی شدهٔ واژهٔ کفا یا کافا است که در اصل نام منطقه و شهری در جنوب غربی اتیوپی است که گیاه قهوه در ابتدا در آنجا یافت شده‌است. در تاریخچه قهوه فرهنگ‌نویسان عرب می‌گویند واژهٔ قهوه در اصل نام نوعی شراب بوده‌است که بعدها نام این نوشیدنی شده و همچنین می‌گویند ریشهٔ این واژه، فعلِ «قها» (تلفظ: qahā) به‌معنی بی‌اشتها بودن است؛ زیرا در گذشته تصور بر این بود که این مایع باعث بی‌اشتهایی می‌شود.

طبق گفته هایی که در زمینه تاریخچه قهوه وجود دارد و البته در منابع مربوطه نیز آمده است روزی یک چوپان اتیوپیایی به نام کالدی “kaldi” متوجه می شود گوسفندان بعد از خوردن برگ ‌های یک درخت خاص، انرژی فراوانی دریافت می کنند. او این مطلب را به اطلاع مردم قبیله ی خود می رساند و از آن به بعد مردم قبیله‌ ی گالا “galla” میوه‌ ی آن درخت خاص را با روغن های حیوانی مخلوط کرده و مصرف می کردند و متوجه افزایش انرژی خود می شدند. سال‌ ها بعد یعنی در حدود قرن 12 میلادی مردم اتیوپی برای اولین بار دانه های گیاه قهوه را به شکل یک نوشیدنی در آورده و مصرف کردند.

قهوه در عربستان

پس از کشف قهوه در کشور اتیوپی، دانه ‌های گیاه قهوه در قرن چهاردهم میلادی کم کم وارد شبه جزیره ‌ی عربستان شد. مردم عربستان در ابتدا فقط مصرف کننده ی دانه های گیاه قهوه بودند. آنها قهوه را به همان شکلی که مردم اتیوپیایی مصرف می کردند مورد استفاده قرار دادند اما پس از مدتی شروع به کشت و پرورش درخت قهوه در شهر یمن کردند. یمن به دلیل آب و هوای شرجی که دارد محل مناسبی برای کشت و پرورش درخت قهوه می باشد.
این نوشیدنی خیلی سریع در دنیای عرب مشهور شد چون با اعلام حرام بودن نوشیدنی های الکلی توسط اسلام قهوه می توانست جایگزین بسیار مناسبی باشد و نیاز مردم به یک نوشیدنی آرامش بخش را تامین کند.

قهوه در ترکیه

پس از اعراب نوبت به ترکیه رسید. پادشاه ترکیه در قرن پانزدهم علاقه‌ی بسیاری به انواع نوشیدنی داشت و قهوه نیز یکی از نوشیدنی‌های مورد علاقه‌ی وی بود. در واقع قهوه ترک که امروزه بسیار معروف است از قصر این پادشاه در استانبول کشف شده است. آنها قهوه را مانند قهوه ترک‌های امروزی تهیه می‌کردند با این تفاوت که قهوه بجای اجاق روی آتش مستقیم تهیه می‌شد.

قهوه ابتدا در قصر سلطان تهیه و مصرف می‌شد و سپس بتدریج در عمارت‌ها و عمدتا توسط افراد ثروتمند ترکیه مصرف می‌شد.آشنایی بیشتر مردم ترکیه با قهوه توسط کافه ها بود. اولین کافه به نام Kiva Han در منطقه‌ی Tahtakale ترکیه بازگشایی شد و پس از آن روند تاسیس کافه‌ها در تمام شهرهای ترکیه به سرعت افزایش یافت.

فرهنگ کافه بتدریج در بین مردم ترکیه و به ویژه استانبول نهادینه شد و مردم روز خود را با خواندن شعر و کتاب و نوشیدن قهوه سپری می‌کردند.

تاریخچه قهوه و دین اسلام

دین اسلام نوشیدنی‌های الکلی را حرام به‌شمار می‌آورد و نوشیدنی قهوه به عنوان جایگزینی برای نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌شد. این نوشیدنی از قرن ۱۳ میلادی بسیار محبوب و مقبول شد و تا اوایل قرن ۱۵ میلادی در مصر، شام و عثمانی بسیار مصرف می‌گردید و در همهٔ این شهرها قهوه‌خانه‌هایی برپا شد.

مقامات مذهبی در مکه، قاهره و استانبول تلاش کردند تا مصرف آن را ممنوع کنند، شیخ‌ها بر سر شباهت اثرات قهوه و الکل بحث می‌کردند و برخی به این اشاره می‌کردند که دست به دست کردن قوری قهوه، بی شباهت به دست به دست کردن پیاله شراب “نوشیدنی ممنوعه در اسلام” نیست. اما در آخر با نوشیدن قهوه موافقت کردند.

قهوه‌خانه نهاد جدیدی بود که مردان در آن جمع می‌شدند و به صحبت کردن، شعرخوانی و بازی‌هایی مانند تخته نرد و شطرنج می‌پرداختند. آن‌ها به مرکزی برای تجمع متفکران و به صورت ضمنی به رقیبی برای مسجد به عنوان محل ملاقات جمعی بدل شده بودند. برخی عالمان دینی معتقد بودند که قهوه‌خانه حتی از میکده هم بدتر است و مقامات هم متوجه شده بودند که این اماکن می‌تواند تبدیل به لانه‌های فتنه شود. با این حال همه تلاش‌ها برای ممنوعیت مصرف قهوه، حتی با وجود صدور حکم اعدام در دورهٔ سلطان مراد چهارم (۱۶۲۳ تا ۱۶۴۰ میلادی)، به شکست انجامید. نهایتاً عالمان دینی به اجماع رسیدند که مصرف قهوه مباح است.

تاریخچه قهوه در اروپا

اروپا و آغاز عصر قهوه نوشی

دوره‌ی دیگری از تاریخچه‌ قهوه مربوط به اروپاست. به لطف تلاش‌های بازرگانان و مسافران اروپایی که به استانبول سفر می‌کردند قهوه در اروپا و به تدریج در سراسر دنیا گسترش پیدا کرد.

ایتالیا

نخستین مردمی که در اروپا قهوه نوشیدند ونیزی‌ها بودند. بازرگانان ونیزی در سال 1615 به استانبول سفر کردند و پس از آشنا شدن با قهوه از آن برای فروش به ونیز ایتالیا بردند.

فرانسه

مسافرانی که به استانبول سفر کرده و از طعم خوب قهوه‌ی آنجا چشیده بودند در نامه‌هایی به دوستان خود در شهر مارسی از قهوه صحبت کردند که این باعث شد شوق و ذوقی در مردم برای نوشیدن قهوه شکل بگیرد. سفیر وقت فرانسه Monsieur de la Roque برای مردم مارسی این امکان را فراهم کرد و باعث شد قهوه به فرانسه نیز برسد. نخستین کافه‌ی مارسی در سال 1671 تاسیس شد و در ابتدا فقط برای مسافران و بازرگانان کشورهای دیگر استفاده می‌شد اما کم کم جنبه‌ی عمومی به خود گرفت و مردم از تمامی توده‌ها به کافه‌ها می‌رفتند.

پس از مارسی تاریخچه قهوه به پایتخت فرانسه یعنی پاریس رسید. نخستین کافه‌ی پاریس (  Café de Procope ) در سال 1686 بازگشایی شد و به تدریج به عنوان کافه‌ی موردعلاقه‌ی بسیاری از هنرمندان مشهور آن زمان شامل شاعران، نمایشنامه‌نویسان، بازیگران و موزیسین‌ها شناخته شد. پس از این کافه، کم کم در هرکجای شهر می‌شد کافه‌ها را پیدا کرد.

انگلستان

آشنایی مردم انگلستان با قهوه به سال 1637 برمی‌گردد. در این سال یک فرد ترک قهوه را به شهر آکسفورد در جنوب شرقی انگلستان برد. این قهوه به تدریج در بین بسیاری از دانشجویان و استادان این شهر محبوب شد و آنها ” باشگاه قهوه آکسفورد ” را پایه گذاری کردند.

اولین کافی شاپ آکسفورد به نام ” Angel ” در سال 1650 بازگشایی شد. دو سال بعد یک فرد یونانی به نام  Pasqua Rosée نخستین کافه را در لندن پایتخت انگلستان بازگشایی کرد. وی به دلیل اینکه با قهوه ترک آشنایی داشت و همچنین دوستانی در این زمینه داشت یکی از بهترین قهوه‌ها را ارائه می‌داد. قهوه در سال 1660 به بخشی از فرهنگ اجتماعی لندن تبدیل شد.

تا قبل از آغاز قرن هجدهم میلادی، استفاده از نوشیدنی قهوه در سراسر اروپا رایج شده بود. کشورهای اروپایی این گیاه را به مناطق گرمسیری معرفی کردند تا این کشورها نسبت به کشت و تولید انبوه گیاه قهوه اقدام نمایند. در اروپا هم مانند خاورمیانه و ایران، قهوه‌خانه‌ها به مکانی برای معاشرت، مطالعه و تبادل نظر دربارهٔ موضوعات روز بدل شد.

یک شباهت دیگر، امکان تبدیل آن‌ها به مکانی برای اجتماع عناصر نامطلوب و خرابکاران بود. چارلز دوم، پادشاه انگلستان قهوه‌خانه‌ها را «مکانی برای ملاقات خائنان و نشر شایعات سخیف دربارهٔ اعلیحضرت و وزیرانش» معرفی می‌کرد. در قرن ۱۸، قهوه‌خانه معروف پاریس، کافه پروکوپ، مشتریان ثابتی همچون مارا، دانتون و روبسپیر داشت که در طول انقلاب فرانسه در آنجا برای انقلاب طرح‌ریزی می‌کردند.

هلند

تاریخچه‌ی قهوه در هلند نسبت به دیگر کشورها متفاوت است. هلند از سال‌ها پیش در کار تجارت قهوه بوده است و بیشتر از یک نوشیدنی، به عنوان یک کالای تجاری به قهوه نگاه می‌کرده است. در واقع برای نخستین بار قهوه در قرن هفدهم میلادی از طریق یمن به هلند رسیده است. پس از آن هلند شروع به نهادینه کردن فرهنگ قهوه در مستعمره‌هایش کرده است. در سال 1699 کشت و پرورش قهوه در جزیره‌ی جاوا آغاز شد و در سال 1711 نخستین دانه‌های قهوه‌ی جاوایی در بازار آمستردام فروخته شد.

همچنین افتتاح نخستین کافه‌ها در هلند به دهه‌ی 1660 برمی‌گردد. در دهه‌ی 1680 هلند قهوه را در اسکاندیناوی معرفی کرد جایی که امروزه به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین قهوه‌نوش‌های جهان به حساب می‌آید.

آلمان

قهوه در آلمان در سال 1675 معرفی شد و بازگشایی کافه‌ها در این کشور به سال‌های 1679 تا 1680 در شهرهای برمن، هامبورگ و هانوفر برمی‌گردد. البته مطابق معمول در ابتدا نوشیدن قهوه‌ در آلمان مربوط به طبقه‌ی اشراف زادگان بوده است اما در ابتدای قرن هجدهم مصرف قهوه تقریبا فراگیر شده بود و مردم در خانه‌ها قهوه را تهیه می‌کردند.

در کنار “Café de Procope” پاریس یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین کافه‌ها در اروپا به نام ” Coffe Baum ” مربوط به شهر لایپزیگ آلمان می‌باشد که در سال 1694 افتتاح شده است.

قهوه در آمریکا

تاریخچه قهوه در آمریکا نیز به سال 1668 برمی‌گردد و اولین کافه در سال 1696 در شهر نیویورک به نام ” The King’s Arms ” تاسیس شد.
در قرن هفده و هجده مصرف قهوه در آمریکا بیش از پیش رایج شد و مردم بیشتری برای مصرف قهوه به کافه‌ها رفته یا قهوه را در منزل تهیه می‌کردند.

از میانه‌های قرن 19 به بعد، قهوه به یک کالای تجاری مهم در سراسر دنیا تبدیل شده است که تا امروز نیز این روند ادامه داشته و بسیار بیشتر گسترش نیز یافته است.

امیدواریم این مطلب به سوالات شما درباره تاریخچه قهوه پاسخ داده باشد ، در ادامه سایر مقالات و مطالب مفید قهوه اسکلت را دنبال کنید یا آن ها را با دوستانتان به اشتراک بگذارید ، با آرزوی موفقیت برای شما…